Onderweg naar Nederlands-Indië lopen de gemoederen op het VOC-schip Batavia hoog op. Dame van stand Lucretia Jans probeert zich staande te houden aan boord, terwijl de kapitein en de opperkoopman elkaars bloed wel kunnen drinken. En dan is de listige apotheker Jeronimus Cornelisz er ook nog.
Door Martijn Douma
In het jaar des Heeren 1628 zet de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC), de machtigste en rijkste handelsonderneming ter wereld, een nieuwe expeditie op touw. Het nagelnieuwe spiegelretourschip (1) ‘Batavia’ wordt naar de stad Batavia in Nederlands-Indië gestuurd. Aan boord een bemanning van 201 man, 100 soldaten die in de kolonie gestationeerd zullen worden en 40 passagiers – vooral vrouwen en kinderen. En, niet te vergeten, handelswaar en een fortuin aan zilver en goud.
Zuipschuit
De ervaren zeeman Adriaen Jakobsz wordt aangesteld als kapitein, terwijl Francisco Pelsaert als opperkoopman de expeditie zal leiden namens de VOC. De mannen hebben elkaar al eens ontmoet en liggen elkaar absoluut niet: Pelsaert is rationeel, zakelijk en beheerst, terwijl kapitein Jakobsz opvliegend van aard is, en “een zuipschuit”, aldus de eerste. Dat belooft weinig goeds…
Lucretia Jans
Een van de passagiers is Lucretia Jans, een vrouw van goede afkomst. Ze wil zich bij haar man, die in Batavia werkt, gaan voegen en heeft veel geld betaald voor de overtocht. Ze zal de beroerde omstandigheden aan boord moeten zien te verdragen. Ze weet zich gesteund door Wiebe Hayes, een jonge marsgast (2). Hij beweegt letterlijk en figuurlijk luchtig door de hele toestand heen, en komt waar nodig voor de vrouw op.
Zware omstandigheden
Pelsaert moet binnen 120 dagen de eindbestemming bereiken, omdat deze reis de VOC anders te veel geld kost. Dit is zo kort dag dat het schier onhaalbaar is. De ruimte aan boord van het schip is beperkt, wat de omstandigheden extra zwaar maakt. Er zijn zeer strenge leefregels aan boord ingesteld: tucht en orde dus. Niet gehoorzamen aan de regels betekent gestraft worden, en de straffen zijn niet mals. De zweep gaat er dus figuurlijk én letterlijk flink over!
De apotheker
Een bemanningslid observeert nauwgezet wat er aan boord aan dynamiek ontstaat: Jeronimus Cornelisz. Hij is door de VOC op de Batavia aangesteld als onderkoopman, maar eigenlijk opgeleid als apotheker. Met de blik van een onderzoeker bekijkt hij alles wat er aan boord gebeurt. Zijn observaties deelt hij via de dagboekfragmenten die je als lezer voorgeschoteld krijgt. Dat hij voor het eerst van zijn leven verliefd wordt, op Lucretia, brengt hem echter niet al te veel af van zijn diabolische pad.
Listig
De bemanning begint te morren onder de heftige condities en de ontevredenheid groeit tot grote hoogte. De listige apotheker Cornelisz weet in te spelen op de gevoelens van haat die kapitein Jakobsz heeft richting Pelsaert. Hij wakkert ze aan en stelt muiterij voor. Er is immers genoeg goud aan boord om een geweldig leven te kunnen leiden ver van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden vandaan. In het geheim probeert het tweetal medestanders te verzamelen.
Tussenstop
Een tussenstop in Sierra Leone voor nieuwe voorraden zou voor wat lucht moeten zorgen bij iedereen op het schip. Maar het loopt uit op het tegenovergestelde. De radertjes voor een samenzwering worden in gang gezet. Muiterij dreigt. Het is een storm die nog los moet barsten…
Mentale voorbereiding
In zijn voorwoord wordt de toon al gezet door scenarist Xavier Dorison (Parijs, 1972): hij spreekt van ‘de bloedigste pagina van de maritieme geschiedenis’. Natuurlijk heeft Dorison de dialogen verzonnen en zelf een draai gegeven aan de karakters van de hoofdpersonen. Maar hij heeft dat dusdanig geloofwaardig gedaan dat het voor je ogen tot leven komt. Ook dankzij de prachtige tekeningen. Bereid je dus maar vast mentaal voor, want dit stripboek is op feiten gebaseerd. En wát een geschiedenis, wát een verhaal…
Smullen geblazen
De man verantwoordelijk voor het tekenwerk is Thimothée Montaigne (Roubaix, 1982). Zijn tekeningen zijn in een realistische stijl en filmisch van opzet. Hij heeft veel aandacht besteed aan de indeling van de pagina’s en de hoeken van waaruit scènes in beeld gebracht worden.
Maquette
Om de verhoudingen en indeling van het schip zelf goed in beeld te kunnen brengen, heeft hij er een maquette van gemaakt en is er door beide auteurs een bezoek aan de replica van de Batavia, die in Lelystad aangemeerd ligt, gebracht. De hoeveelheid tijd die in onderzoek en documentatie is gestoken heeft zich uitbetaald in realistische platen die om van te smullen zijn.
Illustraties
Daarnaast is het album is voorzien van verschillende illustraties. Op een historische wereldkaart uit 1665 staan de beoogde en de werkelijke reisroute van de Batavia aangegeven. Verder tref je een tekening met een doorsnee van het schip aan, en enkele historische portretten van betrokkenen.
Prachtige uitgave
Aan de uitgave zelf is ook de nodige aandacht besteed: de hardcover oogt klassiek, alsof het een boek in een leren band betreft, inclusief opdruk van bladgoud. Van (kunst)leer is geen sprake, maar de goudkleurige opdruk, met een klassiek aandoende covertekening, sorteert het beoogde effect: prachtig! De binnenkant is uitgevoerd op glad, glossy-achtig papier. Dat verwacht je dan weer niet bij een klassiek aandoend boek, maar de kleuren van de hand van Clara Tessier komen hierdoor goed tot hun recht.
Dissonant
Een kleine dissonant is het gebruikte lettertype. De stijl ervan oogt op zich passend, maar de verschillende letters lopen ten opzichte van elkaar uit de pas qua grootte. Daardoor lijkt het net alsof er hoofdletters en kleine letters door elkaar worden gebruikt, terwijl alles in principe in hoofdletters is geschreven. Dat leest wat onrustig. Net als bij talloze andere fonts is de letter ij ook hier een abominatie: de i is een kleine letter, de j een hoofdletter. Je zou zeggen dit toch op te lossen moet zijn. Maar dit mag uiteindelijk de leespret niet drukken.
‘De apotheker van de duivel’ is een spannend en intrigerend verhaal met uitstekende tekeningen. Waarbij het ergste nog moet gebeuren in het afsluitende deel van het tweeluik 1629 …of het vreselijke verhaal van de Batavia, dat in oktober van dit jaar verwacht wordt.
1629 …of het vreselijke verhaal van de Batavia 1: ‘De apotheker van de duivel’
Scenario: Xavier Dorison
Tekeningen: Timothée Montaigne
Inkleuring: Clara Tessier
Vertaling: James Vandermeersch
Uitgeverij: Standaard Uitgeverij
136 pagina’s / hardcover / € 35,00
—
