Floreana, 1929. Vanaf één van de 130 Galapagoseilanden klinkt een stem. Een flamingo kijkt op en registreert een verandering van het dagelijkse ritme. Friedrich Ritter en Dore Strauch zetten na maanden op zee weer voet op vaste grond. De übermensch zal hier gloriëren. Onbedoeld worden de reizigers wereldnieuws en is het snel gedaan met hun discipline en zelfbeheersing.
Door Bastiaan van Esch
Het paradijs heeft haar poorten voor de twee Duitsers geopend. Met minimale middelen betreedt het stel het onherbergzame gebied. Hij is arts, maar vooral een zelfbenoemd filosoof en aanhanger van Nietzsche, zij lijdt aan multiple sclerose (MS) en is hoopvol om door Friedrich genezen te worden. Dat beeld heeft hij haar voorgehouden. Terug naar de basis en loskomen van het kapitalisme. Terugvallen op wat de aarde te bieden heeft om van daaruit te herstellen en een nieuw bestaan op te bouwen.
Übermensch
Volgens Nietzsche is de ‘übermensch’ een mens die zichzelf durft los te maken van het systeem en op zichzelf steunt. Die onafhankelijk kan zijn van de massa en zelfvoorzienend is. Friedrich is geobsedeerd door deze filosofie en hij is erop gebrand om te bewijzen dat hij hierin succesvol zal zijn. De term ‘übermensch’ kreeg onder het bewind van Adolf Hitler een geheel andere lading.
Onverwacht bezoek
Dore heeft al die tijd contact gehouden met de buitenwereld. Haar familie ontvangt vele brieven vanuit het paradijs en de verhalen verschijnen vervolgens in alle kranten. Onbedoeld wordt het stel wereldnieuws. Een zegen voor Dore, een ramp voor Friedrich. Het hele plan valt hiermee in duigen. Het is gedaan met de rust. Het loskomen van het systeem is gefaald. Friedrich beseft dit maar al te goed. Iedere vorm van harmonie is ver te zoeken.Naast de hitte loopt daarmee ook de spanning op. Het schip van kapitein Hancock bracht de idealisten naar Floreana, maar onder druk en vooral voor veel geld wordt alles vloeibaar. Tientallen vermogende toeristen willen een glimp opvangen van de ‘nieuwe Adam en Eva’. De kapitein pikt de eilandbewoners op en brengt ze naar het schip. De vakantiegangers willen aapjes kijken en verbazen zich over hun verwilderde uiterlijk. Gedesillusioneerd keert het stel terug naar het eiland.
Berlijn 1931
Het kapitalisme houdt de moderne maatschappij in haar greep en het heeft z’n dieptepunt bereikt. De beurscrisis heeft in Duitsland geleid tot een onvoorstelbaar aantal van zes miljoen werkelozen. Heinz leest de kranten en hij wil het liefst verdwijnen. De opkomst van de NSDAP onder leiding van Adolf Hitler baart de Berliner grote zorgen. En Heinz weet het zeker: als de nieuwe Adam en Eva kunnen overleven op Floreana, dan lukt het hen zeker. Samen met zijn hoogzwangere Margret vertrekt hij naar de Galapagoseilanden. Ze komen aan wal op hetzelfde eiland als Ritter en Strauch.
De hitte kruipt al waar het niet gaan kan en Friedrich is des duivels. Hoe haalt die rare snuiter het in zijn hoofd om zijn bevallige vrouw mee te nemen naar een voorheen onbewoond eiland. Een plek zonder voorzieningen en een gebrek aan elke vorm van medische zorg. Dore is blij met de nieuwe buren en ze beveelt Friedrich zich gastvrij op te stellen. Heinz en Margret hebben per slot van rekening net zoveel recht om op Floreana te wonen als zij.
Vlam in de pan
Het volgende dieptepunt is de komst van de barones met haar twee ‘bedienden’. Als een ware keizerin arriveert ze op Floreana. Haar plannen zijn duidelijk: een grand hotel bouwen op het paradijselijke eiland. Al die duizenden toekomstige toeristen moet je per slot van rekening een plek kunnen bieden. Friedrich is verbijsterd over het weerzinwekkende karakter en gedrag van de barones. De tegenstrijdige belangen en botsende levensvisies brengen de minimaatschappij in een diepe crisis. Neem de verzengende hitte erbij en het feest is compleet. Leven wordt overleven en het gaat van kwaad tot erger.
Verschillende invalshoeken
Ten tijde van de Eerste Wereldoorlog heeft Friedrich gediend in het Duitse leger. De flashbacks over deze periode laten een traumatische en kille, duistere sfeer zien. Tekenen van PTSS zijn zichtbaar in zijn gedrag en komen tot uiting op het eiland.
De andere eilandbewoners hadden allemaal zo hun redenen om naar Floreana te vertrekken. Heinz en Margret laten hun leven in Berlijn achter zich, de barones en haar mannen hebben zo hun motieven om uit Parijs te vertrekken. Telkens wordt het uitstapje naar de voorgeschiedenis op het juiste moment verweven in de vertelling. Deze verschillende invalshoeken geven het scenario de juiste spanning en daardoor blijf je tot het einde toe geboeid.
Formidabel tekenwerk, overtuigend scenario
De hardcover uitgave is om van te smullen. De cover geeft al een goede sfeerimpressie van het gehele boek. De tekeningen zijn stuk voor stuk overtuigend. De tekenstijl lijkt op het werk van Aimée de Jongh, maar Michaël Olbrechts gaat toch echt uit van zijn eigen kracht. De tekstloze illustraties van de flamingo’s, varanen en oases spreken tot de verbeelding. De verzadigde inkleuring past uitstekend bij de kleurrijke omgeving van de Galapagoseilanden en het leven ter hoogte van de evenaar. Ook de grijze en grauwe pagina’s over Berlijn en Parijs brengen je meteen naar de juiste sfeer.
Eindoordeel
Het talent van Olbrechts komt in dit boek volledig tot uiting. Hij geeft de lezer inzage in de eerste langdurige aanwezigheid van mensen op Floreana. Hij zet uiteen hoe bepaalde levensvisies en afwijkend gedrag met elkaar in conflict kunnen komen. En op een geestige wijze laat hij zien in hoeverre je los kunt komen van het systeem en in welke mate je afhankelijk bent van de mensen om je heen. Maar ook hoe je een situatie naar je eigen hand kan zetten. En dit hele palet is voorzien van sublieme illustraties en een vermakelijke vertelling. Ik heb Galapagos met potlood opgeschreven in mijn top 5 voor dit jaar.
Galapagos
Scenario en tekeningen: Michaël Olbrechts
Uitgeverij: Oogachtend
170 pagina’s / hardcover / € 29,00