Een sprankje hoop

Aan de Schelde, onder de rook van een kerncentrale en op steenworp afstand van zowel Antwerpen als de Nederlandse grens ligt het polderdorp Doel. Het voortbestaan van Doel wordt al decennialang bedreigd door uitbreidingsplannen van de haven van Antwerpen. Toch gloort er een sprankje hoop aan de horizon…

Door Martijn Douma

De eerste vermelding van Doel in de historische archieven stamt uit de 13e eeuw. Volgens de Wikipediapagina van het dorp was het inwonertal met 2.507 op zijn hoogst in 1876. Daarna is dit gestaag gedaald naar 1.332 in 1970 en, gezien de plannen tot opheffen van het dorp, 142 in 2015.

Gevecht tegen de overheid
Jeroen Janssen is grafisch journalist. In 2011 maakte hij in opdracht van het Franse tijdschrift XXI een reportage in stripvorm over het bedreigde dorp Doel. Hij bracht veel tijd door in het dorp en zijn omgeving, wat erin resulteerde dat hij in 2012 en 2013 fungeerde als officiële dorpstekenaar van Doel. In 2013 kwam het album ‘Doel’ uit bij uitgeverij Oogachtend. Centraal daarin staat het gevecht van een groepje inwoners van het dorp tegen de overheid, die besloten heeft dat het dorp plaats moet maken voor uitbreiding van de haven van Antwerpen. Omdat er vanwege diverse gebeurtenissen aanleiding voor was keert hij in dit boek – ‘Er wonen nog mensen – tekenen van leven in Doel’ – terug naar het dorp.

Slow reading
Het boek bevat geen gestructureerde verhaallijn maar handelt over de verdere teloorgang van en de ontwikkelingen in het dorp. Dit gebeurt door verschillende dorpsbewoners aan het woord te laten komen. De combinatie van de karakters die Janssen neerzet (inclusief het interieur van hun woningen), de landschapstekeningen die de weidse omgeving schetsen en de dialogen maken dat je het gevoel hebt dat je naar een documentaire op televisie zit te kijken. De gesprekken met en monologen van de locals verhalen over het heden, verleden en de mogelijke toekomst van henzelf en dat van het dorp. Dat is best vermakelijk, de term ‘slow reading’ is hier wel toepasselijk.

Deprimerend beeld
Wat naar voren komt is de liefde waarmee de resterende bevolking spreekt over vroeger en de gelatenheid over wat er nu te gebeuren staat. Ook de angst en woede over de (vooral Nederlandse) jongeren die ‘s nachts de lege gebouwen voorzien van graffiti, huizen slopen of ze in brand steken komen aan bod. Dit terwijl de politie er nauwelijks iets aan doet en de politiek ook niet bepaald meewerkt. De leefbaarheid van het dorp is dan ook al jarenlang ver onder de maat. Janssen schetst hiermee een deprimerend beeld van de leefomstandigheden en de druk waaronder de laatsten der Mohikanen in het dorp gebukt gaan.

Een sprankje hoop
Toch is de teneur niet helemaal negatief, want ook de opstand tegen de politiek en het havenbedrijf komen ter sprake. Er zijn nog steeds bewoners die het gevecht om het behoud van het dorp aan durven te gaan. Uiteindelijk wint het sprankje hoop dat resteert zelfs, nu de lokale partij Doel 2020 de ene na de andere rechtszaak weet te winnen: het dorp heeft recent weer een woonbestemming gekregen en er druppelen nieuwe bewoners binnen.

Kleurrijk en speels
De tekenstijl van Jeroen Janssen is karakteristiek: in plaats van potloodschetsen te maken en die vervolgens te inkten en in te kleuren tekent hij rechtstreeks op papier, door gebruik te maken van een combinatie van pennen, viltstiften en potloden. Dat levert letterlijk kleurrijke, speelse portretten en dito beelden op. Soms wordt, door de eenvoud van de tekening, de indruk gewekt dat er een kind aan het tekenen is geweest. Maar schijn bedriegt: de meeste tekeningen zijn knap gemaakt en spot-on. Het is wel een tekenstijl waar je van moet houden, dit zal niet iedereen wel gevallen. Het is minder toegankelijk dan een willekeurig stripboek dat op de presentatietafels in de stripwinkel wordt aangetroffen. En daarmee is dit boek meer geschikt voor de fijnproever en de ‘artistieke lezer’.

Indrukwekkend verhaal
Al met al is dit een graphic novel die je bijblijft: de dorpsbewoners komen tot leven door de portrettering van Jeroen Janssen. Hun emoties, strijdvaardig of juist gelaten, en de schier uitzichtloos lijkende situatie van het dorp spreken tot de verbeelding. Indrukwekkend verhaal, mooi getekend.

Auteur: Jeroen Janssen
Uitgever: Oogachtend
208 pagina’s / € 34 / hardcover

[bol_product_links block_id=”bol_5b50597536861_selected-products” products=”9200000093002735″ name=”er wonen nog mensen” sub_id=”” link_color=”003399″ subtitle_color=”000000″ pricetype_color=”000000″ price_color=”CC3300″ deliverytime_color=”009900″ background_color=”FFFFFF” border_color=”D2D2D2″ width=”250″ cols=”1″ show_bol_logo=”1″ show_price=”1″ show_rating=”1″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]

Aanvullend:
Verhalen over Doel die niet in het album staan, voor de website Apache: https://www.apache.be/2018/06/01/tekenen-van-leven-in-doel-inbreiding/?sh=88e5a48806adc0260a2b0-99488448
Interview met Jeroen Janssen: https://vimeo.com/269152364