Over de grote crisis in de jaren ’30 van de vorige eeuw zijn al vele verhalen opgetekend. Zo ook de bekroonde novelle van ‘Muizen en mensen’. In deze graphic novelversie maken we kennis met George en Lennie. Twee arbeidsmigranten die van farm naar farm trekken in een door armoede geteisterd Californië. Lennie houdt van muizen. George overziet het grote plaatje. Tijdens de crisis is het ieder voor zich, maar niet voor de twee vrienden. Verdacht of vertederend? Verbluffend is het zeker.
Door Bastiaan van Esch
Wat direct opvalt is het micro- en macroperspectief in het verhaal. De tekeningen schetsen een onbezorgd leven voor de aanwezige dieren, want het leven aan de waterkant is goed. Vogels pikken hun visje uit het water, konijnen dartelen door het struikgewas en herten lessen hun dorst. En dan komen George en Lennie het verhaal in wandelen.
George kent zijn makker Lennie door en door en behoedt hem voor menig trammelant. De heren zijn ternauwernood ontkomen aan een lynchpartij. Lennie wilde alleen maar even aan het jurkie voelen van dat meissie…
Lennie is een domme onbehouwen harde werker. Hij houdt van alles wat zacht en teder is, maar hij kent zijn eigen krachten niet. De zachtaardige onbenul van een vent heeft een muisje in zijn zak. Hij aait hem zachtjes over zijn kopje, maar de muis bijt hem in zijn vinger. Lennie vindt dat vervelend en de muis moet dat bekopen met een zacht corrigerend tikje. Een dode muis tot gevolg. George doorziet zijn vriend en confronteert hem met de aanwezigheid van de levenloze muis in zijn zak. De eigenwijze Lennie is zich van geen kwaad bewust, maar George is zijn morele kompas. Lennie aait zo graag een muis.
Landloperij
Om een vorm van bestaan op te bouwen heb je inkomen nodig. De grote werkloosheid heeft het Amerikaanse volk in diepe armoede geworpen, met grote landloperij als enige vorm van bestaan voor vele arbeiders. Boeren kunnen al die vele handen goed gebruiken, maar de werknemers zijn vaak onbetrouwbaar, zuipen hun verdiende dollars direct op of leveren het in bij het lokale bordeel.
George en Lennie hebben een droom. Ze willen hun eigen stukje land. Een huisje met ruimte voor een moestuin, scharrelende kippen, een ezel en wat konijnen. De heren dienen hun zuur verdiende geld opzij te leggen. Lukt het om hun droom te realiseren? George heeft goede hoop. Lennie vertrouwt op George, want hij heeft hem altijd uit de brand geholpen. Lennie doet wat George hem zegt, want hij aait zo graag een konijn.
Van klein geluk tot groot drama
George wil een goede indruk maken op hun nieuwe loonheer en ze komen op een tactisch moment aan op de farm. Zonder echt aan het werk te zijn gebeurt er veel, maar alles in het klein. Het zijn de kleine persoonlijke drama’s die leiden tot een grote climax.
Op de boerderij heeft een hond een nestje. Lennie wil graag een pup uit het nest. George houdt hem voor dat hij niet om kan gaan met dieren, want alles wat hij toucheert eindigt met een gebroken nek. Lennie moet zich van George gedeisd houden en als er dan toch iets gebeurt, moet hij naar de afgesproken plek vluchten. Lennie wil niet vluchten, want hij wil zo graag puppies en konijntjes aaien. Het overkomt Lennie allemaal. De spanning loopt op en het schouwspel eindigt in een groot echec. George weet hoe te handelen, want hij weet dat Lennie zo graag konijntjes aait.
Pijnlijk mooi beeldverhaal
Het lukt de Amerikaanse scenarist John Steinbeck om het verhaal constant klein te houden, met het grotere plaatje op de achtergrond volledig scherp gesteld. De dialogen gaan over kleine, wezenlijke onderwerpen en brengen het verhaal steeds dichterbij dat ene moment. Een een-tweetje zou je zeggen, maar het is buitengewoon interessant gedaan.
Het oorspronkelijke verhaal is integraal overgenomen in het ruim 400 pagina’s tellende beeldverhaal. De teksten worden soms ondersteund door de originele Engelstalige teksten en dat maakt het scenario nóg krachtiger. Het feit dat George nogal grof in de mond is, neemt niet weg dat het scenario aan kracht inboet. De karakters zijn bijzonder sterk uitgewerkt en je krijgt uitgebreid de kans om de hoofdrolspelers te leren kennen. Er is geen sprake van haast. Het knappe is dat het geen effect heeft op de spanning in het verhaal.
De illustraties van de Française Rébecca Dautremer zijn een samenloop van meerdere stijlen. Van ultra gedetailleerde tekeningen die paginagroot zijn uitgewerkt, tot minimale tweekleurige schetsen die grotere delen van het verhaal duiden. Belangrijke elementen uit het verhaal keren terug in beeldschone retro reclameposters. Het tekenwerk en de uitwerking van de verschillende tekenstijlen wordt verheven tot kunst. Van keiharde kleuren tot pasteltinten waarbij heel subtiel gespeeld wordt met het kleurenpalet. Je ziet en voelt de pijn, machteloosheid en verzuchting in elke plaat en het slokt je volledige aandacht op. ‘Muizen en mensen’ is kunst, een klassieker.
Muizen en mensen
Scenario: John Steinbeck
Illustraties: Rébecca Dautremer
Vertaling: Peter Bergsma en Uitgeverij Van Oorschot
Uitgeverij: Davidsfonds/Infodok (Standaard Uitgeverij)
420 pagina’s / €45,00 / hardcover
ISBN: 9789002270338
