Home graphic novel In golven: surfen en rouwen

In golven: surfen en rouwen

Waar komt het surfen eigenlijk vandaan? Hoe werd het zo populair? Deze en vele andere vragen komen aan bod in de graphic novel In golven. Maar dit is niet ‘zomaar’ een geschiedenisboek, er is meer: het verhaal van Kristen wordt ook verteld – een fanatieke surfer die een slepende ziekte krijgt.

Door Martijn Douma

Het boek begint in 1800, in Polynesië – een eilandengroep in de Stille Oceaan in de vorm van een driehoek, met Nieuw-Zeeland, Hawaii en Paaseiland als hoeken. De bewoners speelden in de golven, het surfen bracht ze dichter bij elkaar, ze zagen het als een spirituele ervaring. En dat op zware houten planken! Het contrast met de westerlingen die arriveerden kon niet groter zijn: die waren juist bang voor het water. De westerse invasie leidde bijna tot de teloorgang van het oorspronkelijke surfen.

Waikiki, toeristenparadijs
Pas een eeuw later werd van Waikiki, Hawaii, een toeristenparadijs gemaakt met hotels en andere voorzieningen. Het fenomeen ‘beach boys’ ontstond: jonge mannen die surfer waren, maar ook gids, chaperon, muzikant. Ze hielden er een levensstijl op na die door elke toerist bewonderd werd.

Duke: fenomeen
Uit de geledingen van de beach boys ontsproot Duke Kahanamoku: fenomenale zwemmer èn surfer! Duke won ogenschijnlijk moeiteloos medailles op de Olympische Spelen, werd wereldberoemd en het uithangbord voor het surfen en de bijbehorende levensstijl.

Tom Blake: verguisde uitvinder
De wereldwijde doorbraak van het surfen kwam toen er een surfplank werd bedacht die licht was en van kunststof. Het verhaal van de bedenker ervan, Tom Blake, hoe hij in contact kwam met Duke en tot zijn ontdekking kwam wordt ook uit de doeken gedaan. Al was niet iedereen blij met zijn vondst, omdat hij de eerlijke sport om zeep hielp.

Kirsten: hartstochtelijk surfer
Maar dan over naar de zomer van 2015: Kirsten staat voor het eerst sinds jaren weer op een surfplank, onder toeziend oog van haar vriend, familie en vrienden. Ze is al jaren ziek, ze heeft botkanker, waardoor ze haar onderbeen moet missen. De behandelingen en het ziekenhuisbezoek houden maar niet op. Maar de vreugde die ze uitstraalt en het gemak waarmee ze weer op een plank klimt en over de golven glijdt zijn indrukwekkend. Ze lijkt zich meer te bekommeren om haar geliefden dan om zichzelf – dat is kenmerkend voor haar karakter.

Sepia versus blauwtinten
Wat volgt zijn hoofdstukken waarin afwisselend de geschiedenis van het surfen verteld wordt en het verhaal van Kirsten, vanuit het perspectief van haar vriend AJ Dungo, de auteur van dit boek. Als er verhalen van Duke en Blake worden verteld zijn die in sepiatinten afgedrukt, bruinachtig dus. Het verhaal van Kirsten in groenig blauw (blauwig groen mag ook).

Houtsnedes
Het boek ziet er grafisch goed doordacht uit. De tekeningen van golven lijken op houtsnedes. Verder moet AJ het hebben van een strakke lijnvoering. Dat pakt vaak goed uit, mooi om te zien, maar bij personen gaat het nog wel eens de mist in. Dan lijken lichamen in verwrongen, onnatuurlijke houdingen te staan of rare verhoudingen te hebben.

Niet voor de hand liggend
Niet de meest voor de hand liggende combinatie: een ziektebed en surfen. Het was ook niet van tevoren zo bedacht. AJ Dungo had als onderwerp voor zijn afstudeeropdracht aan de art school de geschiedenis van het surfen gekozen, en meer specifiek de persoon van Tom Blake. Al snel kwam hij erachter dat diens geschiedenis dusdanig was verweven met de grootste surflegende aller tijden, Duke Kahanamoku, dat zíjn verhaal ook moest worden geïntegreerd.

Voortleven in tekeningen
Dungo’s partner Kirsten was op dat moment al ziek en vroeg hem op een gegeven moment of hij haar wilde laten voortleven in zijn tekeningen. En dus verwerkte hij hun liefdesgeschiedenis – maar bovenal haar ziekteverloop en hoe ze ermee omging – in het boek. Aan het eind ervan brengt hij de golven en zijn gevoelens voor Kristen netjes bij elkaar.

Geforceerde combinatie
Dat AJ Dungo het verhaal van zijn geliefde Kirsten heeft verweven met zijn afstudeeropdracht toen ze hem vroeg over haar te tekenen is logisch – wie had dat niet gedaan? Het is niet niks om op jonge leeftijd de liefde van je leven te moeten zien lijden aan een slepende ziekte. Het kan ook een onderdeel zijn van het rouwproces. Maar eerlijk gezegd voelt het als een geforceerde combinatie: een interessante geschiedenis en een bij vlagen best emotioneel verhaal door elkaar geweven. Voor een afstudeerproject prima gedaan, maar meer consistentie in het scenario had deze graphic novel naar een hoger niveau kunnen tillen. De potentie is bij AJ Dungo absoluut aanwezig!

Tekst en tekeningen: AJ Dungo
Vertaling: Lies Lavrijsen
Lettering: Lagrafica
Uitgeverij: Casterman (Ballon Media)
366 pagina’s / softcover / € 29,95