Als jongetje van 11 werd Joseph Weismann op 16 juli 1942 opgepakt tijdens de grote Vél’d’Hiv-razzia in Parijs. Hij weet uit Auschwitz te ontsnappen en moet vervolgens de rest van de oorlog zien te overleven.
Door Martijn Douma
Het is ook vandaag nog een zwarte dag in de geschiedenis van Frankrijk: de dag dat 13.000 Joodse mannen, vrouwen en kinderen vroeg in de ochtend werden opgepakt en afgevoerd naar het wielrenstadion Vélodrome d’Hiver. Met medewerking van het Franse Vichy-regime, dat collaboreerde met de Duitse bezetters. Na vijf dagen zonder eten en drinken in mensonterende omstandigheden opgesloten te hebben gezeten, werden de gevangenen uiteindelijk getransporteerd naar concentratiekampen zoals Auschwitz.
Joseph
Dat is precies wat er is gebeurd met Joseph Weismann (Parijs, 1931), die samen met zijn ouders en beide zusjes dezelfde route moest ondergaan. Maar de jongen laat het er niet bij zitten: na enkele maanden in Auschwitz te hebben overleefd, weet hij samen met zijn vriend Jo Kogan te ontsnappen.
Aan het lot overgelaten
Na eenmaal terug in Parijs beland te zijn, is hij alleen en aan zijn lot overgelaten. De oorlog is nog in volle gang. Als Joodse jongen is hij zijn leven niet zeker. En het is maar afwachten of de hulp die hij krijgt wel te vertrouwen is. Pleeggezinnen, onderduikadressen, weeshuizen. En altijd maar weer die angst om opgepakt te worden… Dat is niet de onbekommerde jeugd die een kind zou moeten hebben.
Terugblikken
Halverwege de jaren zestig weet Weismann zijn oude vriend Jo, waar hij zulke heftige dingen mee heeft beleefd, op te sporen. Om hem weer in de armen te kunnen sluiten vliegt hij naar de Verenigde Staten, waar Jo een nieuw leven heeft opgebouwd. Samen blikken ze terug op die verschrikkelijke tijd.
Hartverscheurend
Het blijft altijd weer hartverscheurend om te zien en te beseffen hoeveel leed het Joodse volk is aangedaan door de nazi’s. Dat is ook nu het geval. Het komt wéér binnen. Des te meer omdat dit een waargebeurd verhaal is.
Antisemitisme
Het is ook heftig om te zien hoe Joseph na zijn terugkomst in Parijs niet bepaald met open armen ontvangen werd. Aan de ene kant omdat het gevaarlijk was om een Jood onderdak te bieden, aan de andere kant omdat meerdere mensen hem slecht behandelden en bijvoorbeeld beschuldigden van diefstal. Hij mocht dan wel ontsnapt zijn uit een vernietigingskamp, het antisemitisme was pedant aanwezig. En dat bleef na de oorlog ook nog het geval.
Stemming
De tekeningen zijn realistisch en bevatten niet al te veel details. Het ziet er soms wat statisch uit, maar mist zijn effect niet. De inkleuring is stemmig en somber. Het past bij de ernst van het verhaal. In enkele scenes worden wel vrolijke, felle kleuren gebruikt. Dat zijn vooral de situaties die zich jaren na de oorlog hebben voorgedaan. De vertaling bevat het nodige Vlaamse taalgebruik – degenen die zich daaraan storen zijn dus gewaarschuwd.
Joseph Weismann
Joseph Weismann werd in 1996 door de beroemde Franse politica Simone Veil (1927-2017), die zelf Auschwitz ook heeft overleefd, overgehaald om zijn verhaal te vertellen. Dat is hij vervolgens gaan doen op elke manier die hij kon bedenken. Zo heeft hij veel scholen bezocht om zijn verhaal te doen en zijn z’n memoires verwerkt in het boek Après la rafle (2011) en verfilmd als La rafle (2010).
Laurent Bidot en Arnaud Delalande
Tekenaar Laurent Bidot (Parijs, 1967) is bekend van het vierluik De lijkwade en de reeks De oneindige mens (waarvan na een deel de vertaling stopgezet is). Scenarist Arnaud Delalande (Parijs, 1973) schreef scenario’s voor onder andere de reeksen De laatste Kathaar, Bloedkoninginnen, Surcouf en Oog in oog.
Deze graphic novel is op een klein en handzaam formaat uitgegeven door de nieuwe Vlaamse uitgeverij Lauwert, die vorig jaar al het prachtige oneshot Sirocco uitgaf.
‘Na de razzia’ is de indrukwekkende getuigenis van Joseph Weismann, die uit Auschwitz ontsnapte. Ook, of misschien juíst, in deze tijd mag het verhaal van de Holocaust niet vergeten worden. Deze graphic novel grijpt je bij de kladden.
Na de razzia
Scenario: Arnaud Delalande
Tekeningen: Laurent Bidot
Inkleuring: Clémence Jollois
Uitgeverij: Lauwert
126 pagina’s / hardcover / € 32,95
Haal dit boek bij je favoriete winkel, of bestel direct online:
