Deze maand verscheen Multatuli’s Max Havelaar als graphic novel ter gelegenheid van het Multatuli jaar. Een uitstekend initiatief om het belangrijkste boek uit de Nederlandse literaire geschiedenis levend te houden. De eerste indruk van het boek is niet bijster positief. Max Havelaar is net een Dacia. Onder de kap een prima auto.
Door: Bastiaan van Esch
Je gaat voor goud als je een monument uit de Nederlandse literaire geschiedenis als graphic novel mag publiceren. De omslag is helaas een afknapper en gemiste kans. Het doel van dit boek is het verhaal levend houden bij een jong publiek. Je ontwerp is dan een fris en aanlokkelijk uiterlijk dat correspondeert met de inhoud. De opmaak van de cover is bijna kwalijk te noemen. De gekozen afbeelding had de hele omslag moeten omlijsten. De tekstvakken zijn zo smal dat de naam van Jos van Waterschoot wordt afgebroken. Een doodzonde.
Horten en stoten
In het scenario is gekozen om een handvol verschrikkelijke gebeurtenissen te beschrijven die onder de Nederlandse vlag plaatsvonden. De overdaad aan beschikbare tekst heeft geresulteerd in een boek dat hobbelend een ingrijpend verhaal blootlegt. Multatuli beschrijft de kwalijke praktijken die op Java in het district Lebak plaatsvinden. Bij zijn aankomst houdt de nieuwe assistent-resident een toespraak en zegt onrecht aan te willen pakken. In de nachten komen de bewoners bij hem de verschrikkelijke verhalen vertellen over de nietsontziende, graaiende Nederlandse kooplui.
Saïdjah
Het verhaal van Saïdjahs leven heeft een prominente plek in het boek. Het verhaal toont het machtsmisbruik aan waar Saïdjah en de anderen het slachtoffer van zijn. Complete uitbuiting, mishandeling, vernedering en moord is aan de orde van de dag.
Het verhaal van Saïdjah eindigt dramatisch en illustreert de gebeurtenissen uit die periode treffend. Met horten en stoten poogt Max Havelaar om vanuit zijn positie de regent te wijzen op de misstanden en te erkennen dat er een schrijnende situatie heerst onder zijn bewind. Max Havelaar loopt tegen een politieke muur op van vriendjespolitiek en corruptie. Het gevolg is dat de klokkenluider zijn ontslag aanbiedt, moet vrezen voor zijn leven en een kruistocht onderneemt voor de arme Indiërs. Hij besluit alle verhalen te bundelen en onder de aandacht te brengen van het Nederlandse volk.
Meer als…
Tekstueel en illustratief is het een grote uitdaging om 320 pagina’s om te zetten naar een graphic novel. In de eerste druk van deze hardcover uitgave staat een klassieke meer dan/als fout en is in de digitale versie gecorrigeerd. Op pagina 34 is er sprake van een tautologie, want er wordt mondeling over de klachten gesproken. De eindredactie laat het op dit punt afweten. Het boek geeft zichzelf een tik op de vingers als er een opmerking gemaakt wordt over correct Nederlands.
Prima illustraties en kleurenspel
Sommige illustraties zijn overbodig, omdat de verhaallijnen op één pagina van Nederlands-Indië naar Amsterdam en weer terug gaan en het leest daardoor onrustig. De illustraties zijn van een prima niveau, maar daar blijft het bij. Er is niet veel aandacht voor details en de stijl is vrij klassiek en vlak. De inkleuring is dik in orde.
Historische toelichting
Achter in het boek is een uitgebreide historische toelichting te vinden met een biografische paragraaf over Eduard Douwes Dekker, de echte naam van Multatuli. Deze wordt ondersteund door foto’s en illustraties uit de Multatuli-collectie van het Allard Pierson museum.
Deze beeldroman is een aardige poging om het verhaal levend te houden. Maar de nodige schoonheidsfoutjes halen het eindoordeel helaas naar beneden.
Max Havelaar – De graphic novel
Scenario: Jos van Waterschoot
Tekeningen: Eric Heuvel
Uitgever: Uitgeverij L
Redactie: Rob van Bavel
Inkleuring: Roberto Burgazzoli
Vormgeving: Rudy Vrooman
120 pagina’s / €22,99 / hardcover
