De negende bundel van De complete Baard en Kale staat in het teken van een wisseling van de wacht. De verandering vind je bij de scenaristen van ‘Raadsels buitenshuis’. Avontuur in Birma was het laatste soloproject van Maurice Tillieux. De andere twee albums in deze bundel zijn tot stand gekomen in samenwerking met Stephen Desberg. Doet verandering van spijs goed eten?
Door Bastiaan van Esch
In de periode van 1973-1978 schreef Maurice Tillieux tien verhalen van Baard en Kale (Tiff et Tondu). De twee hoofdpersonen zijn detectives en ze beleven wonderlijke avonturen. De Belgische scenarioschrijver is onder andere bekend van de strip Guus Slim.
Baard en Kale beleven hun avonturen in verre oorden, maar ook met regelmaat in het Franse landschap. De jeugdherinneringen en vakantiebestemmingen van de Belgische scenarist spelen een belangrijke rol in de totstandkoming van zijn verhalen. Tillieux werd in de jaren ’70 gezien als een meester van het detectivegenre.
Dossier
In het redelijk uitgebreide dossier ligt de focus voornamelijk op scenarist Maurice Tillieux. Er valt te lezen hoe hij zich liet inspireren, maar ook wat hem ertoe bewoog om afstand te nemen van deze reeks. Onder meer het vele schrijfwerk begon hem tegen te staan. Hij maakte daarom regelmatig gebruik van scenario’s uit andere stripreeksen die hij slechts licht aanpaste.
Nieuwe scenarist
In 1977 verschijnt de jonge Stephen Desberg op de radar van de gevorderde Tillieux. Een ontmoeting tussen de mannen leidde ertoe dat de jonge auteur aan ‘De laatste stunt‘ mee mocht schrijven. Desberg moest van zijn leermeester het scenario vaak herschrijven, maar werd ondanks de nodige kritiek, hetzij onder voorwaarden, uiteindelijk toch geaccepteerd. Tillieux voerde alsnog meerdere aanpassingen door alvorens het verhaal gepubliceerd werd.
Met het scenario van ‘De Bivakmutsen‘ bemoeide Tillieux zich beduidend minder. De jonge scenarioschrijver kreeg veel vrijheid van zijn mentor. Het zal ook meteen de laatste samenwerking zijn. Slechts drie maanden na de dood van René Goscinny (o.a. Asterix en Lucky Luke) overlijdt Maurice Tillieux als gevolg van een auto-ongeluk in februari 1978. Desberg zal tot 1983 verantwoordelijk zijn voor het scenario van de nieuwe verhalen.
Wat valt op?
Er is een aantal dingen die mij zijn opgevallen tijdens en na het lezen van deze bundel. ‘Het avontuur in Birma‘ zit heel gelaagd in elkaar en is ook een geloofwaardig en goed geschreven verhaal. Je zit als lezer snel in de sfeer van het boek en houdt je aandacht tot het einde toe vast. Je merkt aan alles dat je te maken hebt met een ervaren scenarist.
Het verhaal ‘De laatste stunt’ is een verhaal dat past bij een debuut. Achtervolgingsscènes, ongeluk met de ontsnappende boeven en een mysterieuze verdwijning. Op zich is er niet veel aan te merken op het scenario, maar het voelt wel flinterdun aan. Een weinig verrassend debuutverhaal, maar wel een met perspectief.
In ‘De bivakmutsen’ komt het niveau redelijk in de buurt van het eerste epos. Het geheel is origineel en de tijdgeest is duidelijk herkenbaar. Er zijn geen moderne communicatiemiddelen en de typische Franse auto’s zoals de Citroën DS, Renault 5 en de Peugeot 504 passeren de revue. Je blijft tot het einde toe betrokken bij het verhaal en het resulteert in een uitgebalanceerd avontuur.
Eindoordeel
Het negende deel van De Complete Baard en Kale is vormgegeven in een mooie lichtgewicht hardcover. Het gezeefde papier voelt prettig aan en is zacht van kleur en het past uitstekend bij deze strip. Het dossier is kernachtig vormgegeven en geeft de broodnodige informatie over de redenen van de samenwerking en wisseling van de wacht onder de scenaristen.
Kijkend met de bril van 2022
Het tekenwerk van Will (Willie Maltaite, 1927-2000) is van een goed niveau. Het is gedateerd en dat is logisch. Is het ook gedetailleerd? Niet zozeer, maar de stijl is herkenbaar en constant.
Deze reeks behoort tot de klassiekers en vanuit onze tijd bezien ga ik niet zwaar tillen over bepaalde elementen van het tekenwerk. Het enige puntje van kritiek is de enigszins primitieve weergave van de Aziaten. De tekeningen zijn behoorlijk stereotype, maar dat geldt over het algemeen niet voor hun gedrag.
Mijn eindoordeel is dat de verzamelaar deze bundel net als alle voorgaande delen gewoon in zijn collectie wil hebben. En voor de lezers die nog niet bekend zijn met deze reeks is het uitstekend leesvoer, ook wanneer je begint met dit negende deel.
De complete Baard en Kale – Raadsels buitenshuis
Scenario: Maurice Tillieux en Stephen Desberg
Tekeningen: Will (Willie Maltaite)
Uitgeverij: Arboris
160 pagina’s / € 29,95 / hardcover
