De moderne mens werkt dankzij internet met miljarden soortgenoten samen. Zo’n 12.000 jaar geleden ontstonden de eerste beschavingen. De opkomst van de landbouw bracht een agrarische revolutie teweeg en leidde later tot de ontwikkeling van de eerste steden. In het tweede beeldverhaal van Sapiens wandel je samen met schrijver Yuval Noah Harari en zijn nichtje verder door de tijd.
Door Bastiaan van Esch
Schuldig!?
De agrarische revolutie: wie is daar eigenlijk schuldig aan? Die vraag hangt nogal expliciet boven het verhaal. Het antwoord komt eerder dan verwacht. Je leest dat er niet echt een schuldige te vinden is. De reden? Het proces verliep allemaal veel te traag om met een vingertje te wijzen.
De opkomst van het graan bracht voedsel, welvaart en voor velen een vaste woon- en verblijfplaats. De arbeidsintensiteit stond in schril contrast met de ontwikkelde vaardigheden en fysieke mogelijkheden van de mensen in die periode. Het menselijk lichaam was niet ingesteld op het boerenleven.
Vee
De mens ging dieren houden en ontnam ze hun vrijheid. Het dier werd ingezet om de zware arbeid te verrichten. Volgens het boek een bijzondere ontwikkeling, want een leeuw bezit geen zebra en een wolf bezit geen schaap. De mens daarentegen nam wel bezit over rundvee, schapen, kippen en varkens. Men bedacht manieren om het vee in toom te houden en vond daar allerhande oplossingen voor. Zo snijden ze in bepaalde landen een stuk uit de snuit van een varken. Ze voorkomen hiermee dat hij ontsnapt, want snuffelen en ontdekken doet het beest enorm veel pijn.
Welbevinden
De vraag in de categorie ‘open deur’ is of een bedreigde neushoorn in wezen niet veel gelukkiger is dan een dier dat met miljoenen soortgenoten volledig uitgebuit wordt en in een veel te kleine ruimte moet leven. Bovendien krijgt hij maar een korter leven dan zou kunnen, want: de economie.
De inzet van vee bracht de mens weliswaar de nodige verlichting, maar los van een goede of slechte oogst was de opbrengst ook direct veel hoger. Mensen wilden meer, meer en nog eens meer. Landheren en andere heersers eisten het voedsel op als vorm van belasting en lieten de mensen net genoeg overhouden om te kunnen overleven.
Spelregels bepalen het spel
De mensen moesten samenwerken en oogsten verdelen. Het samenwerken leverde vaak conflicten op en resulteerde regelmatig in plunderingen en veldslagen. Doordat men steeds beter leerde samenwerken en afspraken ging maken, lukte het de mensheid steeds beter om indrukwekkende beschavingen op te bouwen. Het maken van wetten en regels was daarbij onmisbaar. Beschavingen kwamen en gingen.
Productiewerk
De tekenstijl van deze uitgebreide beeldverhalen is niet heel bijzonder, maar valt mij ook niet enorm tegen. De tekeningen zijn zichtbaar op een hoog tempo op het papier gezet. Het is niet slordig, maar ook niet heel gedetailleerd. De inkleuring is voorzien van frisse kleuren en geven het boek een toegankelijke karakter.
Tijdreizen ín het verhaal
In het verhaal is Yuval Noah Harari veel aanwezig. Hij praat met de mensen uit die tijd en bespreekt hun manier van leven. Vanwege de omvang van het verhaal is deze keuze goed te rechtvaardigen. Op deze manier is het allemaal minder statisch. Er is een hoop te vertellen en dat kun je dan maar beter laagdrempelig aanvliegen. De valkuil is wel dat je het op een gegeven moment wel gelooft. De hoofdstukken zijn wat dat betreft net iets te uitgebreid.
Intellectueel taalgebruik
De teksten zijn bedoeld voor de gevorderde lezer, die in het bezit is van een bovengemiddelde woordenschat. Het kost weinig moeite om een bepaald begrip even te googelen, maar het gevolg is dat het niet altijd even gestroomlijnd leest.
De keuze om van het originele werk een adaptatie te maken naar een grafisch beeldverhaal is goed te begrijpen. Ondanks het taalgebruik wordt naar mijn idee een veel breder publiek bereikt. Voor de liefhebber van geschiedenisboeken is dit samen met het eerste deel een welkome aanvulling. Naar verwachting volgen er in deze reeks nog twee delen.
Sapiens: een beeldverhaal 2
Teksten: Yuval Noa Harari en David Vandermeulen
Tekeningen: Daniël Casanave
Vertaling: Claire Champion
Uitgeverij: Thomas Rap
256 pagina’s / hardcover / € 24,99
Haal dit boek bij je favoriete winkel of bestel direct online:
