In geheugen op zak is de familie Letignal aan het overleven. Vader, moeder en zoon zijn vooral met zichzelf en met het verleden bezig. Waarom blokkeert de een volledig, terwijl de ander met de noorderzon verdwijnt? In deze trilogie kom je terecht in een labyrint van onrustige zielen, op zoek naar zingeving en innerlijke rust.
Door Bastiaan van Esch
Parijs, medio 2006. De integratie van duizenden mensen, op zoek naar een beter bestaan, legt een grote druk op de sociale voorzieningen en vooral ook op het begrip van de Franse bevolking. Er zijn ook burgers zoals de familie Letignal die zich bekommeren over het lot van deze ‘kansloze’ groep. En het integratiethema wordt vervlochten met een ingewikkelde familiegeschiedenis, waarbij heden en verleden als vreemden voor elkaar zijn.
Deel 1
Een oude baas probeert bij een apotheek een drinkfles te regelen voor de krijsende baby die hij bij zich draagt. Zijn hond is zijn persoonlijke beveiliger en luistert zeer goed naar zijn baas. De man heet Sidoine Letignal en de wanhoop druipt van zijn gezicht af. Hij is op de vlucht en is de wanhoop nabij. Hulp zoeken is gevaarlijk en het drijft hem tot het uiterste.
Zonder het gewenste resultaat vervolgt de man zijn weg op zoek naar voedsel voor de kleine jongen. Het personeel van de apotheek in verwarring achterlatend. Maar Sidoine is volhardend en weigert zich te identificeren, waardoor mijn aandacht is gegrepen. Hier speelt iets dat groter is dan dat het op het eerste gezicht lijkt.
Crisis
Samen met de jongen en zijn hond gaat Letignal een café binnen en vraagt opnieuw om hulp. Hij wordt bestormd met vragen en hij probeert hier op zijn manier een rode draad uit te rollen. Zijn toehoorders probeert hij middels allerlei briefjes te voorzien van de benodigde informatie, zonder te veel details prijs te geven. Als lezer word je meegenomen in de gebeurtenissen die de bezorgde Sidoine in een persoonlijke crisis hebben gestort.
Malika Atifi
Sidoine vertelt over zijn vrouw Rosalie, die zich bekommert om de kinderen uit de buurt. Over zijn zoon Laurent, die zich, als doorbrekend auteur, inzet als docent voor migranten die nog maar kort in Frankrijk verblijven. Hij werkt voor een stichting die zich richt op de integratie van ‘nieuwe Fransen’ en hen helpt in te burgeren. Maar waar het echt om draait is de Algarijnse Malika Atifi. De reden van haar aanwezigheid zette de hele familie in beweging en heeft vooral de verhoudingen flink op scherp gezet. Ondertussen draagt Sidoine de verantwoordelijkheid over de baby. Wie is dit kind, waarom beschermt Letignal het kind met huid en haar en waarom brengt hij het kind niet naar de kinderbescherming? Waarom wil hij niet gevonden worden door zijn naasten?
Deel 2
Laurent Letignal eist in het tweede deel de hoofdrol op. In het eerste deel lees je over zijn moeilijke start als te vroeg geboren baby. Zijn moeder heeft hem zeer beschermd opgevoed. Hij heeft daardoor niet op tijd in de gaten dat er op sociaal-emotioneel vlak een paar dingen niet helemaal lekker zijn verlopen bij de familie Letignal. Door alle recente gebeurtenissen is hij in alle staten. Het lot van Malika grijpt hem erg aan en Laurent is boos op alles en iedereen.
De Letignal-telg voelt zich gedwongen om op zoek te gaan naar antwoorden. Vele vragen schieten door zijn hoofd. Het houdt hem vooral bezig wat zijn vaders drijfveren zijn. En wat zegt dit allemaal over zijn identiteit? Zijn persoonlijkheid? Wie is hij zelf in deze hele situatie.
Onderzoek
Hij besluit open kaart te spelen in een tv-show waar hij te gast is. Hij is uitgenodigd om over zijn boeken te komen praten, maar al snel gaat het over de zoektocht naar zijn vader. Deze publiciteit leidt hem naar Algerije. Sidoine heeft daar in een ziekenhuis gelegen en ene dokter Sidhoum wil met Laurent in gesprek, maar enkel en alleen van man tot man.
In de war
De dokter vertelt Laurent dat in de jaszakken van Sidoine gezocht heeft naar informatie over wie deze onbekende man is. De verwarde Letignal bewaarde allemaal briefjes met aantekeningen. Dokter Sidhoum heeft de doos bewaard om hem terug te geven aan Letignal senior, maar na een dag bleek de krasse knar de benen te hebben genomen. Hij voelde zich in het ziekenhuis waarschijnlijk niet veilig.
Documentaire
De doos met briefjes blijkt een schat aan informatie te zijn. Maar de informatie is voor Laurent nogal verwarrend. Hij besluit alle aantekeningen op thema te sorteren. Laurent en de meegereisde documentairemaker vervolgen hun weg. Sidoine Letignal komt steeds meer in hun vizier, maar voordat dit daadwerkelijk gebeurt moeten de zaken in Algerije eerst afgerond worden.
Deel 3
De trilogie wordt afgesloten met de laatste jaren van het leven van Sidoine Letignal. Inmiddels heeft de gebroken en verwarde man zijn laatste plekje gevonden. Gebroken door verdriet, verward vanwege het ontbreken van zijn briefjes met aantekeningen, zijn houvast om zichzelf te herinneren aan wie hij pretendeert te zijn.
Cirkel is rond?
De cirkel lijkt bijna rond te zijn en het wordt steeds duidelijker wat zijn drijfveren in de afgelopen jaren zijn geweest. Zijn eigen verleden en het feit dat hij nog altijd leeft is voor hem reden genoeg om te vechten voor die kleine jongen die hij vanaf deel 1 bij zich in zijn armen droeg.
Spoilers
Het is nu ronduit ingewikkeld om geen spoilers te geven. Ga er gemakshalve maar vanuit dat alle verhaallijnen samenvloeien en middels een emotionele eruptie tot uiting komen. Laurent, Rosalie en Sidoine proberen afzonderlijk van elkaar en op geheel eigen wijze met zichzelf in het reine te komen.
Maatschappijkritiek
De parallellen tussen het verleden en de huidige maatschappij zijn redelijk eenvoudig te herkennen. ‘Geheugen op zak’ houdt mij al een aantal dagen op rij bezig. Hoe gaan wij als maatschappij om met minderheden en migranten? Wat hebben wij geleerd van het verleden? Hoe reageren wij op eer gerelateerde zaken en culturele taboes? Wanneer ben je een held en wanneer een antiheld? Durf je tegen het systeem in te gaan? En als de prijs die je daarvoor moet betalen menselijk gezien te hoog is? De personages uit dit boek houden onze samenleving een spiegel voor. 
Luc Brunschwig en Etienne Le Roux
Luc Brunschwig (1967) en Etienne Le Roux (1966) zijn bekend van de Gebroeders Rubinstein reeks. Beide heren richten zich op verhalen die te maken hebben met de Eerste- en Tweede Wereldoorlog. Geheugen op zak is tussen 2006 en 2017 verschenen in het Frans en dus al een aantal jaren ‘beschikbaar’. Uitgeverij Lauwert heeft deze trilogie laten vertalen door Studio K.
Scenario
Het scenario zit uitstekend in elkaar en de spanningsboog tussen de verschillende scenes is goed. Je hebt geen moment het idee dat het verhaal langdradig wordt, al lijkt deel 3 een zoektocht te zijn geweest, waarbij het niet helemaal duidelijk was hoe het verhaal tot een afronding kon komen. Wat overheerst zijn de overgangen naar nieuwe verhaallijnen. Deze komen op het juiste moment en houden je aandacht goed vast.
Tekeningen
Het tekenwerk spreekt mij erg aan. Typerend is de kenmerkende grote neus die Le Roux geeft aan de joodse personages. Je weet als lezer meteen wat je aan tekeningen kunt verwachten. Verder vind ik de perspectieven boeiend en je voelt je onderdeel van het verhaal. Op momenten lijk je zelfs aanwezig te zijn in dezelfde ruimte als waar de gebeurtenissen zich afspelen.
Foutjes
Over de kwaliteit van de vertaling heb ik wel een opmerking. Het lijkt soms een op een overgenomen te zijn vanuit Google Translate. Op momenten kenmerkt de tekst zich door de bijzondere zinsbouw of door een onbeholpen grammatica. Ook de hoeveelheid Vlaams is aan de hoge kant. Dit heeft invloed op het leesgemak.
Geheugen op zak
Scenario: Luc Brunschwig
Tekeningen: Etienne Le Roux
Uitgeverij: Uitgeverij Lauwert
Deel 1: 88 pagina’s / hardcover / € 25,95
Deel 2: 87 pagina’s / hardcover / € 25,95
Deel 3: 80 pagina’s / hardcover / € 25,95
